مدرسه زندگی

اخیراً در بسیاری کشورها اهداف برنامه درسی در مدارس را به شکلی تدوین کرده اند که فرد و دانش آموز برای آینده خود و زندگی کردن در اجتماع آماده گردد. این مسأله نه تنها با هدف ارتقاء زندگی افراد جامعه در نظر گرفته شده است بلکه به منظور رونق محیط کسب و کار و در نتیجه رشد و توسعه کشورها لحاظ گردیده است. در مجتمع آموزشی مفید، مفهوم”مدرسه زندگی” ضمن بهره‌گیری از تجربه های بین المللی با معنایی متناسب با مفاهیم فرهنگی و بومی کشورمان مطرح می گردد.

“مدرسه زندگی” نهادی زنده، پویا و تعالی یابنده است که همه‌ی عناصر انسانی آن در تعامل خلاق و فعال با یکدیگر، در مسیر حیات طیبه و به سوی رشد فکری، ایمانی، علمی، عملی و اخلاقی در حرکت و مجاهدت می‌باشند.
مدرسه زندگی مدرسه ای است زنده، بانشاط و پویا که هدف آن زمینه سازی برای تربیت انسان هایی است که با انتخاب خویش در زندگی خود در همه ابعاد (مادی و معنوی، فردی و اجتماعی) بالنده، موفق و اثرگذار باشند.
“مدرسه زندگی” فرصت و امکانی برای شکوفایی استعداها، رشد و تحقق بخشیدن به اهداف و آرزوهایی است که هر فرد را به تناسب تفاوت‌ها و نیازهایی که دارد آماده بهتر زیستن می کند. این مدرسه، ترجمان زندگی معنادار و نشاط آور می شود به گونه‌ای که نمی‌توان میان آموختن و زیستن تمایزی قائل شد.
مدرسه زندگی مدرسه‌ای است پویا و بانشاط در راستای برخورداری از حق آموزش و ارتقای فردی دانش آموزان که در آن زندگی برای آینده توقف پیدا نمی کند و کیفیت لحظه برای آینده فدا نمی شود. در این نگاه ارتقای فرد بدون پذیرش مسئولیت اجتماعی غیر ممکن است. انتخاب فردی، توجه به تفاوت های فردی و یادگیری مهارت ها برای کاربست در زندگی از ابعاد مهم برنامه درسی در مدرسه زندگی است.

برنامه درسی در مدرسه زندگی

از آنجا که داشتن زندگی موفق، نیازمند مهارت ها و شایستگی‌هایی است که بایستی فرد از دوران کودکی تا نوجوانی و جوانی متناسب با سن خود کسب نماید، فراهم نمودن محیط و بستری مناسب جهت کسب این شایستگی‌ها در مدرسه و در خانواده ضروری است. این امر نمی تواند منفک از برنامه اصلی و به صورت برنامه هایی تکمیلی در مدارس تدوین گردد بلکه لازم است این شایستگی‌ها در متن برنامه درسی مدارس گنجانده شود.

این شایستگی ها ابعاد گوناگون شناختی، درون فردی و میان فردی را در برمی گیرد. برخی از مهم ترین آن ها عبارتند از:

توانایی ارتباط موثر با دیگران (با زبان مادری و با زبان‌های خارجی)، سواد ادبی، سواد ریاضی، یادگیری چگونه یادگرفتن، حل مساله، تفکر انتقادی، خلاقیت، کارگروهی و همکاری، شایستگی‌های پایه در علوم و فناوری، شایستگی دیجیتال (شامل فناوری اطلاعات و ارتباطات)، توانایی پردازش اطلاعات و مهارت‌های تحقیق، کارآفرینی (شامل “حس ابتکارعمل”)، احساس مسوولیت و آگاهی زیست محیطی، شایستگی اجتماعی و شایستگی مدنی (شامل مهارت های شهروندی).

تحقق این شایستگی‌ها، ضرورت بازنگری در برنامه درسی مدرسه را به وجود می آورد. کاربردی کردن موضوعات درسی، تلفیق کردن موضوعات مختلف، استفاده از محیط های حقیقی و مجازی برای ارائه طرح درس ها و فراهم نمودن بستر مناسب برای فراگیران به طوری که با تجربه و پژوهش خود به هدف برنامه درسی برسند از جمله ‌ی این ضرورت‌هاست.

در یک نگاه عمیق‌تر، تحقق مدرسه زندگی، تمامی ابعاد و جنبه های مختلف مدرسه را در بر می گیرد. اهداف، نظام مدیریتی، معماری فضا و محیط فیزیکی و تربیتی، ساختار و محتوای برنامه درسی، نقش کارکنان، معلم، دانش آموز، اولیا و جامعه محلی و سایر عناصر مدرسه همگی در پرتو این مفهوم، معنا و شکل جدیدی می یابد. بنابراین برای تحقق مدرسه زندگی لازم است هریک از مدارس با توجه به اقتضائات خود برنامه‌ای مدون و جامع به عنوان برنامه تحول تهیه و اجرا نمایند.

باور های زیر بنایی به یادگیری

انسان‌ ذاتاٌ یادگیرنده است و تمایل به یادگیری دارد؛ یادگیری برای او یک فرآیند ضروری،‌ فطری،‌ مستمر و مادام‌العمر است.
انگیزه‌های درونی زیربنای یادگیری معنادار و عامل تکامل انسان است.
یادگیری از جنس انتقال دانش‌ نیست؛ بلکه یک فرآیند ساخت معنا توسط یادگیرنده با تسهیل گری مربی است.
هر یادگیرنده یکتا و با دیگران متفاوت است؛ یادگیرندگان به روش‌های مختلف و با سرعت‌های متفاوتی یاد می‌گیرند.
یادگیری به توانایی برقراری ارتباط بین دانش‌ و تجربه‌های پیشین با تجربه‌ها، اطلاعات و مفاهیم جدید وابسته است.
یادگیری بطور جدی متأثر از روابط اجتماعی است؛ ما با دیگران و از طریق آن‌ها بهتر یاد می‌گیریم.
انسان به مثابه‌ي یک کل یکپارچه متشکل از ذهن، بدن و روان است.
یادگیری با ایجاد تجربه‌های هدف‌مند و معنادار، مؤثرتر است.
یادگیری از فرهنگ تاثیر می گیرد.
بازاندیشی و فراشناخت، برای شکل‌گیری فهم و یادگیری عمیق ضروری است. وقتی که یادگیرنده از شیوه‌ی تفکر و یادگیری‌ش آگاه باشد (فراشناخت داشته باشد)، کنترل بیشتری بر یادگیری خودش خواهد داشت، بنابراین یادگیری‌اش تسهیل می‌شود
یادگیری پیچیده و غیرخطی است. سطوح مختلفی دارد و به تلاش و مداومت در طول زمان نیاز دارد.
فرآیند‌های یادگیری به اندازه‌ی هدف‌ها اهمیت دارند.