تاریخچه

درباره‌ی «مدرسه‌ی زندگی»

اخیراً در بسیاری کشورها اهداف برنامه‌ی درسی در مدارس را به شکلی تدوین کرده‌اند که فرد و دانش‌آموز برای آینده‌ی خود و زندگی کردن در اجتماع آماده گردد. این مسأله نه تنها با هدف ارتقاء زندگی افراد جامعه در نظر گرفته شده است، بلکه به منظور رونق محیط کسب و کار و در نتیجه رشد و توسعه‌ی کشورها لحاظ گردیده است. در مجتمع آموزشی مفید، مفهوم «مدرسه‌ی زندگی» ضمن بهره‌گیری از تجربه‌های بین‌المللی با معنایی متناسب با مفاهیم فرهنگی و بومی کشورمان مطرح می‌گردد.

«مدرسه‌ی زندگی» نهادی زنده، پویا و تعالی یابنده است که همه‌ی عناصر انسانی آن در تعامل خلاق و فعال با یکدیگر، در مسیر حیات طیبه و به سوی رشد فکری، ایمانی، علمی، عملی و اخلاقی در حرکت و مجاهدت می‌باشند.

«مدرسه زندگی» مدرسه‌ای است زنده، بانشاط و پویا که هدف آن زمینه سازی برای تربیت انسان‌هایی است که با انتخاب خویش در زندگی خود در همه‌ی ابعاد (مادی و معنوی، فردی و اجتماعی) بالنده، موفق و اثرگذار باشند.

«مدرسه‌ی زندگی» فرصت و امکانی برای شکوفایی استعداها، رشد و تحقق بخشیدن به اهداف و آرزوهایی است که هر فرد را به تناسب تفاوت‌ها و نیازهایی که دارد آماده‌ی بهتر زیستن می کند. این مدرسه، ترجمان زندگی معنادار و نشاط آور می‌شود، به گونه‌ای که نمی‌توان میان آموختن و زیستن تمایزی قائل شد.

«مدرسه‌ی زندگی» مدرسه‌ای است پویا و بانشاط در راستای برخورداری از حق آموزش و ارتقای فردی دانش آموزان که در آن زندگی برای آینده توقف پیدا نمی‌کند و کیفیت لحظه برای آینده فدا نمی‌شود. در این نگاه ارتقای فرد بدون پذیرش مسئولیت اجتماعی غیر ممکن است. انتخاب فردی، توجه به تفاوت‌های فردی و یادگیری مهارت‌ها برای کاربست در زندگی از ابعاد مهم برنامه درسی در مدرسه‌ی زندگی است.

از آنجا که داشتن زندگی موفق، نیازمند مهارت‌ها و شایستگی‌هایی است که بایستی فرد از دوران کودکی تا نوجوانی و جوانی متناسب با سن خود کسب نماید، فراهم نمودن محیط و بستری مناسب جهت کسب این شایستگی‌ها در مدرسه و در خانواده ضروری است. این امر نمی‌تواند منفک از برنامه‌ی اصلی و به صورت برنامه‌هایی تکمیلی در مدارس تدوین گردد بلکه لازم است این شایستگی‌ها در متن برنامه‌ی درسی مدارس گنجانده شود.

این شایستگی‌ها ابعاد گوناگون شناختی، درون فردی و میان فردی را در بر می گیرد. برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

توانایی ارتباط مؤثر با دیگران (با زبان مادری و با زبان‌های خارجی)، سواد ادبی، سواد ریاضی، یادگیری چگونه یادگرفتن، حل مساله، تفکر انتقادی، خلاقیت، کارگروهی و همکاری، شایستگی‌های پایه در علوم و فناوری، شایستگی دیجیتال (شامل فناوری اطلاعات و ارتباطات)، توانایی پردازش اطلاعات و مهارت‌های تحقیق، کارآفرینی (شامل «حس ابتکارعمل»)، احساس مسؤولیت و آگاهی زیست محیطی، شایستگی اجتماعی و شایستگی مدنی (شامل مهارت‌های شهروندی).

تحقق این شایستگی‌ها، ضرورت بازنگری در برنامه‌ی درسی مدرسه را به وجود می‌آورد. کاربردی کردن موضوعات درسی، تلفیق کردن موضوعات مختلف، استفاده از محیط‌های حقیقی و مجازی برای ارائه طرح درس‌ها و فراهم نمودن بستر مناسب برای فراگیران به طوری که با تجربه و پژوهش خود به هدف برنامه‌ی درسی برسند از جمله‌‌ی این ضرورت‌هاست.

در یک نگاه عمیق‌تر، تحقق مدرسه زندگی، تمامی ابعاد و جنبه‌های مختلف مدرسه را در بر می‌گیرد. اهداف، نظام مدیریتی، معماری فضا و محیط فیزیکی و تربیتی، ساختار و محتوای برنامه‌ی درسی، نقش کارکنان، معلم، دانش‌آموز، اولیا و جامعه‌ی محلی و سایر عناصر مدرسه همگی در پرتو این مفهوم، معنا و شکل جدیدی می‌یابد. بنابراین برای تحقق مدرسه‌ی زندگی لازم است هریک از مدارس با توجه به اقتضائات خود برنامه‌ای مدون و جامع به عنوان برنامه‌ی تحول تهیه و اجرا نمایند.