۲. فعالیت­های آموزشی الزامی

         به جز درس ورزش و ماز، فعالیت­های آموزشی مربوط به همه دروس در اسفندماه پیگیری شد. البته پیگیری دروس در این مدت، فقط از جنس برگزاری کلاس برخط نبود. بلکه بسیاری از فعالیت­های آموزشی به صورت برون­خط (آفلاین) پیگری شد. به خصوص در نیمه اول اسفند ماه، به دلیل آماده نبودن زیرساخت­های ارتباطی برای تعداد نسبتا زیادی از دانش‌­آموزان و مشکلاتی که برای شرکت در کلاس­های برخط داشتند، شیوه آموزشی ترکیبی آفلاین و آنلاین را به بسیاری از معلمان پیشنهاد کردیم. به این شکل که محتوای آموزشی به صورت فیلم آموزشی، صوت، متن یا غیره به همراه یک تکلیف در اختیار دانش­آموزان قرار بگیرد و آنان بعد از فراگیری محتوای آموزشی، تکلیف درسی خود را انجام دهند و بعد برای رفع اشکال و دریافت آموزش تکمیلی در کلاس برخط حاضر شوند.

همچنین برای داشتن اطمینان از اینکه هیچ دانش­‌آموزی به دلیل مشکلات فنی و زیرساختی، کلاس­های برخط را از دست ندهد، گروهی در مدرسه برای ضبط کلاس­های برخط فعال شدند. فیلم کلاس­های ضبط شده به صورت روی کانال مدرسه در سایت آپارات قرار می­گیرد تا دانش‌آموزانی که به هر دلیلی در کلاس غایب بوده‌­اند بتوانند با مراجعه به فیلم کلاس از آن استفاده کنند. البته این فیلم­ها حتی برای دانش‌­آموزانی که در کلاس حضور داشتند هم کارکرد مرور و تعمیق دروس را دارد.

جدول پایین، خلاصه­ای کلی از محتوای آموزشی دروس مختلف را نشان می‌­دهد.

۳. فعالیت­های آموزشی اختیاری

به جز فعالیت­های آموزشی الزامی مدرسه، فعالیت­هایی در بعضی درس­ها به صورت غیراجباری در اختیار دانش‌آموزان قرار گرفت. از جمله این دروس، درس­های هنر و ورزش بود. با توجه به محدودیت در برگزاری کلاس­های هنری و تهیه وسایل مربوط به آن­ها، از ابتدای فروردین ماه، تصمیم گرفته شد که انجام فعالیت­های هنری به صورت غیر اجباری ادامه یابد. به این صورت که انواعی از رشته­های هنری که در شرایط غیرحضوری قابل ارائه باشند در اختیار دانش‌­آموزان قرار بگیرند و دانش‌­آموزان علاقه­مند، مستقل از رشته­ هنری که در طول سال انتخاب کرده بودند، فعالیت­ها را پی بگیرند و نتیجه فعالیت­های آن­ها روی کانال مدرسه قرار بگیرد. عمده فعالیت­هایی که در این دوره در اختیار دانش­‌آموزان قرار گرفت در حوزه طراحی لباس، آشپزی و شیرینی­پزی، گلدوزی و اوریگامی بوده است.

در مورد فعالیت­های ورزشی هم در اسفند ماه، فعالیت­های ورزشی پراکنده­ای به صورت بسته­های آموزشی به دست بچه­‌ها می‌­رسید. اما از هفته چهارم فروردین ماه، طرح برگزاری کلاس اختیاری ورزش در بستر اسکای‌­روم و ارسال روزانه و منظم فعالیت­های ورزشی روی کانال مدرسه کلید خورد.

همچنین فعالیت­های اختیاری در بعضی دروس مانند ریاضی و شیزیک هم به شکل ارائه فعالیت­ها و کاربرگ­هایی در سطح عمیق­تر از برنامه درسی رسمی و یا برگزاری کلاس حل مسئله توسط معلمین پیگیری شد. به عنوان مثال در کلاس ریاضی نهم ۲ فیلم آموزشی برای کلاس پیکارجو در اختیار دانش­‌آموزان قرار گرفت و مجموعا ۸ کلاس ریاضی پیکارجو برگزار شد.

فعالیت اختیاری در درس نگارش نهم اما در ارتباط با دانش‌­آموزان هشتم انجام گرفت. از کمی قبل از تعطیلی مدارس برنامه­‌ریزی برای پروژه دادگاه کتاب به عنوان پروژه راهبر درس نگارش پایه هشتم شروع شده بود. تعدادی از دانش­‌آموزان پایه نهم قرار بود در این پروژه نقش پشتیبان برای بچه‌­های هشتمی را داشته باشند. با تعطیلی مدرسه و برگزاری کلاس­ها به صورت مجازی، تلاش بر این بود که این پروژه به کار خود ادامه دهد. بنابراین هماهنگی برای برگزاری مجازی کارگاه نقد ادبی توسط خانم نفیسه مطلق انجام گرفت. به جز این، در راستای پیشبرد پروژه، هفته­ای یک تا دو جلسه برای بچه­‌های نهم که پشتیبان بچه‌­های هشتم بودند و هفته‌­ای یک تا دو جلسه بین بچه‌­های نهم با تعداد از بچه­‌های هشتم که پشتیبانشان بودند.

۴. فعالیت­های آموزشی در نوروز

از قبل از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مدارس، کار آماده­‌سازی بسته تکالیف نوروزی توسط معلمین در حال انجام بود. با تصویب ستاد مجتمع مفید در روزهای آخر اسفند مبنی بر تشکیل کلاس­های برخط در ایام نوروز، بسته تکالیف نوروزی را به صورت نهایی آماده کردیم و ضمنا برنامه­‌ریزی برای کلاس­های برخط در ایام نوروز را پیش بردیم. در نهایت با مشورت شورای سیاست­گذاری مدرسه تصمیم بر آن شد که کلاس­های برخط مدرسه در روزهایی از دو هفته اول سال که تعطیل رسمی نیستند یعنی ۵، ۶، ۷، ۹، ۱۰ و ۱۱ فروردین برگزار شود.

برنامه کلاس­های نوروزی در جدول پایین آمده است.

۵. فعالیت­های فرهنگی –تربیتی

با تعطیل شدن مدارس، به جز نگرانی از فعالیت­های آموزشی، نگران شرایط روحی معلم­ها و دانش‌­آموزان هم بودیم. از دست دادن یکی از مهم­ترین فرصت­های تعامل اجتماعی برای همه ما مشکلاتی به وجود آورده بود که تلاش کردیم با اجرای بعضی برنامه­های فرهنگی و تربیتی بر این مشکلات غلبه کنیم.

در همان روزهای ابتدایی برگزاری کلاس­ها، برای داشتن فرصت گپ و گفت با بچه­‌ها و شنیدن نکات آن­ها در مورد شیوه جدید فعالیت­های آموزشی، جلساتی به طور جداگانه در هر پایه برگزار کردیم. در این جلسات، هم فرصتی برای احوال­پرسی فراهم شد و هم توانستیم با شنیدن نکات بچه‌­ها و مسائلی که دارند آن­ها را راهنمایی کنیم و ضمنا فرآیندهای آموزشی را بهبود ببخشیم.

جلسه بعدی که به طور عمومی در هر پایه برگزار شد، برنامه عید دیدنی بود. در این برنامه که برای هر پایه به طور جداگانه و با حضور معلمین پایه‌­ها برگزار شد، بچه­ها و معلمین با روشن کردن دوربین­ها همدیگر را دیدند و پیشاپیش عید را به هم تبریک گفتند.

برنامه فرهنگی مهمی که در این مدت تلاش کردیم که به صورت مجازی برگزار کنیم برنامه میلاد امام زمان (عج) بود. برای اجرای این برنامه که با هدایت گروه دینی انجام شد، به خصوص دانش­‌آموزان هفتم و نهم با تولید محتواهایی در قالب نوشتن متن و تولید پادکست­های کوتاه، برای ابراز ارادت به امام عصر همراهی کردند. این برنامه و شروع فعالیت­های دانش‌­آموزان برای جشن نیمه شعبان، فرصتی شد تا جمعی شکل بگیرد و بچه­‌ها تلاش کنند که برنامه­های فرهنگی را تا ماه مبارک رمضان هم ادامه دهند.

۶. ارزشیابی

از ابتدای شروع آموزشی مجازی، تقریبا به صورت همزمان، مسئله ارزشیابی مجازی هم مد نظر معلمان بود. در نیمه ابتدایی اسفند، همچنان ارزشیابی معلمان از فعالیت­های دانش­آموزان، بیشتر از جنس بررسی و تصحیح کاربرگ­های دانش‌­آموزان و یا برگزاری امتحان­هایی به صورت کاغذی در منزل بود. اما به مرور، استفاده از روش­های ارزشیابی مجازی هم در مورد دروس مختلف رواج پیدا کرد. دو بستری که در این مدت بیشتر برای ارزشیابی از آن­ها استفاده کردیم سامانه لرنیتو و استفاده از فرم­ساز سایت googleبود. نقاط قوت و ضعف این دو سامانه به این شرح به نظر می‌­رسد:

۱. استفاده از سامانه لرنیتو به نسبت گوگل فرم سختی­ها و پیچیدگی‌­هایی همراه دارد. اولین بار ثبت نام دانش­‌آموزان در سایت و حتی بارهای بعدی استفاده از آن، نیازمند پشتیبانی از طرف مدرسه است.

۲. یک مزیت سامانه لرنیتو این است که در صورت نیاز به سوالات چهار گزینه­‌ای، معلم می­تواند از بانک سوالات موجود استفاده کند و آزمون خود را به سرعت طراحی کند. ضمنا امتحان به راحتی توسط سایت تصحیح شده و نتیجه هر دانش‌­آموز به خودش و معلم گزارش داده می‌­شود.

۳. در گوگل فرم هم امکان تصحیح خودکار سوالات وجود دارد. اما این در صورتی است که از سوالات چند گزینه‌­ای یا حداکثر با پاسخ­های یک کلمه‌­ای استفاده شود. در غیر این صورت تصحیح خودکار خطاهای زیادی دارد.

۴. استفاده از گوگل فرم بسیار ساده است. تقریبا همه دانش­آموزان می­توانند بدون مشکل خاصی هم با رایانه و هم با گوشی تلفن همراه در امتحان­های طراحی شده در گوگل فرم استفاده کنند.

با نزدیک شدن به پایان سال، دغدغه ارزشیابی جدی­تر هم می‌­شود. سوالی که در تمام این مدت تا حدی برای معلمان وجود داشته است، میزان صحت آزمو­ن­های آنلاین بوده است که در مورد آزمون­های پایان سال، این سوال جدی­تر هم می­شود.

در این مدت در مجموع ۱۷ آزمون در گوگل فرم و ۴ آزمون در لرنیتو برگزار شده است.

۷.  بستر ارتباط مجازی مدرسه با دانش ­آموزان

تا پیش از تعطیلات سراسری مدارس و در زمان­های تعطیلی مقطعی مدارس در مواقع آلودگی هوا و غیره، کانال­های مدرسه روی پیام­رسان­های تلگرام و بله، بستر ارتباط مجازی معلمان با دانش­آموزان بود. اما با شروع این تعطیلات گسترده بر آن شدیم که برای جلوگیری از شلوغی بیش از حد کانال مدرسه –که احتمال گم شدن مطالب را زیاد می­کرد –بسترهای دیگری برای ارتباط معلمان با دانش­آموزان پیدا کنیم. ضمن اینکه در این مقطع، به جز نیاز به بستری برای ارسال مواد آموزشی از طرف معلمان برای دانش­آموزان، نیازمند مسیری برای ارسال تکالیف دانش­آموزان به معلمان داشتیم. در این وضعیت، پیام­رسان واتساپ به یک دلیل مهم انتخاب شد. آن هم اینکه در دسترس همه خانواده­ها و معلمین بود و نگرانی از بابت جاماندن هیچ کدام از بچه­ها نداشتیم. بنابراین در همان هفته اول اسفند، تعدادی گروه برای اطلاع­رسانی­های عمومی و همچنین برای درس­های خاص، روی واتساپ ساخته شد و همه دانش­آموزان عضو این گروه­ها شدند. برای ارسال تکالیف هم در مواردی دانش­آموزان تکالیف را شخصا به معلمین ارسال می­کردند و در مواردی هم این کار از طریق نماینده­های کلاس­ها انجام می­‌شد.

به مرور بازخوردهایی از اولیا و معلمین گرفتیم که استفاده از بستر واتساپ برای آن­ها مشکلاتی به همراه داشته است. برخی خانواده­ها که مایل نبودند برای فرزند خود سیم­کارت جداگانه تهیه کنند، یا مجبور به این کار شده بودند و یا مجبور بودند استفاده مشترک از تلفن همراهشان را بپذیرند. به هر حال برای ما هم واضح بود که به طور کلی واتساپ بستر مناسبی برای این ارتباط نیست. در انتهای اسفند در جلساتی که با اولیای هر سه پایه داشتیم، به آن­ها اطلاع دادیم که از بعد از تعطیلات نوروز بستر دیگری برای ارتباط مجازی با دانش­آموزان انتخاب خواهیم کرد.

در جست­وجو برای یک سامانه جامع مدیریت یادگیری، به این نتیجه رسیدیم که انتخاب نهایی یک سامانه مناسب را تا مدتی به تعویق بیندازیم تا بتوانیم انتخاب بهتری داشته باشیم. اما با توجه به قراری که با معلمین و اولیا گذاشته بودیم، در نهایت سامانه دایاموز را برای این ارتباط مجازی تا پایان سال انتخاب کردیم. در اولین هفته آموزشی بعد از تعطیلات نوروز، با برگزاری جلسات آموزشی جداگانه برای هر پایه و همچنین جلسه آموزشی برای معلمین، تلاش کردیم تا استفاده از این سامانه را تسهیل کنیم.

۸. ارتباط با اولیا

از ابتدای اسفند ماه، ارتباط کادر مدرسه، به خصوص مسئولین پایه با دانش­آموزان و اولیای آن­ها برقرار بود. اما به جهت ادامه ارتباط و داشتن فضایی برای بحث و تبادل نظر پیرامون مسائل مدرسه، دو جلسه گپ و گفت با اولیای هر پایه (مجموعا ۶ جلسه پاتوق) یک نوبت در انتهای اسفند ماه و یک نوبت در انتهای فروردین ماه برگزار کردیم. در این جلسات، بحث و تبادل نظر پیرامون مسائل آموزش مجازی و کلاس­های برخط انجام شد. البته قبل از این جلسات، گفت­وگوهای مکرری با تعدادی از والدین انجام شده بود، اما این جلسات عمومی کمک کرد که بتوانیم نکات لازم را به طور عمومی به اولیا اطلاع دهیم و از پیشنهادات و مسائل اولیا هم مطلع شویم.

ضمنا در اواخر فروردین ماه، جلسه غیرحضوری انجمن اولیا و مربیان با تاکید روی مسائل آموزش مجازی و آموزش ترکیبی برگزار شد.

۹. هدایت تحصیلی

پیش از تعطیلی مدارس قرار بود که کارگاه آموزشی چشم­انداز مربوط در موضوع هدایت تحصیلی در روز ۴ اسفند برگزار شد. بعد از تعطیلی، تصمیم گرفتیم که برگزاری این کارگاه را به شکل مجازی ادامه بدهیم. روند برگزاری برنامه­های هدایت تحصیلی به این شکل بود.

• ابتدا دو فیلم آموزشی برای توضیح نکات مربوط به هدایت تحصیلی توسط مسئول پایه نهم آماده شد.
• ضمنا یک پرسش­نامه مربوط به علائق و توانمندی­های بچه­ها از منظر اولیا تهیه شد. این پرسش­نامه به صورت آنلاین در اختیار اولیا قرار گرفت.
• بعد از تکمیل پرسش­نامه فوق و با کنار هم گذاشتن تمام اطلاعاتی که از ابتدای سال جمع­آوری شده بود، کارنمای تحصیلی هر دانش­آموز آماده شد و در اختیار اولیا قرار گرفت.
• بعد از مشاهده این فیلم­ها توسط اولیا، دو جلسه عمومی برای پرسش و پاسخ برگزار شد. در این جلسات، هم سوالات اولیا درباره نکات مطرح شده در فیلم­ها و هم به طور کلی نکات مربوط به هدایت تحصیلی مطرح شد.
• بعد از جلسات عمومی، حدود ۱۱ جلسه خصوصی با دانش­آموزان و اولیا جهت مشاوره و راهنمایی برگزار شد.